Terwijl dientengevolge een steeds belangrijker stroom van goederen buiten het marktcentrum
Hoorn om gaat vloeien, zoekt de tuinder de stad, zo niet voor haar markt, dan toch aanvankelijk
nog wel voor haar overige verzorgende functie. Doch door de, in verband met de ontwikkeling van
de tuinbouw, toenemende bevolking ten plattelande is in potentie een gedifferentieerde middenstand
in de dorpen mogelijk. Deze mogelijkheid wordt verwezenlijkt in de crisisjaren, wanneer zich alom
een "vlucht in de verzorging" voordoet. Het groeitempo van Hoorn is derhalve minder snel dan dat
van het verzorgingsgebied.
Het verschil in groeitempo wordt enigszins verzwakt door een tijdelijke herleving van de visserij
en, niet in het minst, doordat ook op het grondgebied der gemeente Hoorn zelf de tuinbouw, welke
er reeds eeuwenlang is beoefend, tot een zelfstandige en volwaardige tak van bedrijf uitgroeit.
Tot 1922 profiteert Hoorn ook van de aanwezigheid van een garnizoen.
Van groter belang is, dat de verzorgingsfunctie van Hoorn, welke beinvloed is door de opkomst van
de tuinbouw, door de stijging van de stoffelijke en geestelijke welvaart en door de verbetering
van het verkeer, aanvankelijk nog tot verdere ontplooiïng komt: het aantal winkelzaken neemt toe,
er worden of blijven verscheidene overheidsinstellingen ten dienste van een wijde omgeving in de
stad gevestigd, de onderwijsvoorzieningen worden sterk uitgebreid en de werkgelegenheid in
particuliere zaken, welke economische en sociale diensten verlenen, wordt veel groter. Vooral deze
laatste ontwikkeling draagt krachtig bij tot een differentiatie van de plaatselijke samenleving en
daarmede tot verrijking. van het sociale en culturele leven in de stad.
Daar staat tegenover, dat het verschil in levenswijze tussen Hoorn en zijn omgeving groter wordt,
mede doordat vele der ingezetenen met nieuwe beroepen niet uit Hoorn zelf of uit het
verzorgingsgebied, maar uit andere, veelal verstedelijkte delen des lands afkomstig zijn. De
plattelandsbevolking begint Hoorn meer als een "stad" te beschouwen, mede als gevolg van de
omstandigheid, dat het winkelapparaat hier, door het warenhuis van V. en D. en door de zaken van
Van den Brul en Kieft (vroeger De Vries), een meer stedelijk voorkomen heeft gekregen. Bovendien
doet zich nu voor vele winkels de noodzaak voor door assortiment, etalering en nouveautés zich
aanmerkelijk te verheffen boven soortgelijke winkels in de dorpen, terwijl men er voorts naar
streeft tegemoet te komen aan de groot-stedelijke verlangens van de bovenlaag van Hoorn.
Met deze toeneming van het verschil in levenswijze tussen de stad en haar omgeving begint een
nieuwe fase van ontwikkeling in Hoorn.
Een fase, welke in de laatste decennia ook gekenmerkt is door de vestiging van moderne industriële
bedrijven. De ontwikkeling van de stad komt daardoor losser te staan van die van het
verzorgingsgebied, ook al blijft de verzorgingsfunctie ten opzichte van dat gebied van grote
betekenis.
Alvorens een visie te geven op de mogelijke toekomstige structuur van Hoorn, dient evenwel tegen
deze dynamische achtergrond een duidelijk beeld van de bestaande toestand te worden geschetst.