Vereniging Oud Hoorn - Actualiteit

Archeologie West-Friesland gaat die klus klaren in opdracht van de gemeente, op de oudste, rijkste en meest historische plek van Hoorn. De kans doet zich voor nu het Westfries Museum de komende jaren ingrijpend wordt gerestaureerd, vernieuwd en uitgebreid.

De archeologen gaan dwars door verschillende ’tijdlagen’ heen, tot in de middeleeuwen. Hoorn ontstond begin dertiende eeuw, maar hoe oud het oudste Hoorn werkelijk is, zal blijken als de archeologen op 5,5 meter diepte (drieënhalve meter onder NAP) op ’de bodem’ zijn beland. ,,Dat zou zomaar twaalfde eeuw kunnen zijn.’’

Nieuwe bebouwing

Resten van bewoning zijn door de eeuwen heen tot die diepte gezakt, doordat de klei- en veengrond zo zacht was. Nieuwe bebouwing kwam op de resten van de oude.

Het begon met eenvoudige huisjes, op kleine terpjes. Later woonden en werkten op deze plek eeuwenlang de rijken van de stad, vertelt Bartels. De patriciërswoningen hadden geen of maar kleine kelders. Veel resten van de voorgangers van de huidige monumentale gebouwen - waaronder bijzondere bakstenen huizen uit de veertiende en vijftiende eeuw - zitten daarom nog in de bodem verscholen. Ook verwachten de archeologen de oudste fase van de Westfriese Omringdijk te vinden, ter hoogte van de Proostensteeg.

Winston

Al een keer eerder waren de archeologen op ruim vijf meter diepte, nadat bioscoop Winston in april 2000 afbrandde, maar dat was in de open lucht. Nu is de uitdaging dat het grootste deel van het werk onder de oude gebouwen van het museum moet gebeuren, op de plek waar grote kelders worden gegraven en de fundering wordt gerestaureerd en verstevigd. Rond de gebouwen zullen damwanden worden geslagen, waarbinnen eerst nieuwe draagconstructies worden gemaakt. Dan pas kan worden begonnen met het uitgraven van de kelders, terwijl stalen buizen van de ondersteunende constructie de graafmachines in de weg zullen zitten. De beschermende kleding die moet worden gedragen, omdat de bovengrond licht verontreinigd is, draagt ook al niet bij tot de snelheid. Vanwege de diepte zal water moeten worden weggepompt.

Gemeente, architect, constructeur, bouwer en archeologie moeten gezamenlijk tot een efficiënt proces komen. Het plan is eerst te graven tot een veilige diepte en dan een vloerplaat te storten, waaronder later verder kan worden gegraven. ,,Dat is best een complexe opgave. Echt een uitdaging, zowel voor de bouwer als de archeoloog’’, zegt Bartels.

Kanonnen

In het kader van de voorbereiding zijn maandag twee van de drie kanonnen gelicht die op hun kop bij de ingang van het museum stonden. Gietijzeren kanonnen van tweeënhalve meter lang, uit de late 17de of begin 18de eeuw, vertelt Michiel Bartels. ,,Dat weten we omdat twee daarvan al voorkomen op een prent van Cornelis Pronk uit 1727. De kanonnen zijn nog klokgaaf. Ondanks de eeuwen in de bodem zit er alleen rond de vuurmond wat roest.”

De kanonnen worden mogelijk opgeknapt en tijdelijk geëxposeerd, voor ze worden teruggeplaatst. Ooit werden overal in Nederland oude kanonnen als hoekpaal, stoeppaal of ankerpaal gebruikt, legt de archeoloog uit. De drie bij het Westfries Museum moesten oorspronkelijk de gevel van de monumenten beschermen tegen de stalen karrenwielen van de wagens op de Roode Steen.

De opgravingen worden gefaseerd uitgevoerd. Tot september wordt om de gebouwen heen gegraven. De werkelijke bouw start in januari volgend jaar. Van 1 januari 2023 tot medio 2025 blijft het museum voor het publiek gesloten. ,,Vanaf januari gaat vol gas de beuk erin om te zorgen dat we de einddatum halen.’’ In november dat jaar moeten de archeologen klaar zijn.

In het pand aan de Roode Steen 15, dat ook onderdeel wordt van het vernieuwde museum, wordt nu alvast archeologisch onderzoek verricht. In 2023 volgt de rest. Het bezoeken van de inpandige opgravingen is nu nog niet mogelijk. Het Westfries Museum toont de voortgang via haar site www.wfm.nl en social media.

Lees ook: Graven naar oorsprong Hoorn; voor archeologen is gebied onder Westfries Museum ’toplocatie’

Lees ook: Westfries Museum benut megaverbouwing voor inhoudelijke vernieuwing: het bekijkt het verleden straks door een andere bril