Appie van Wees (1936 - 2021)

Personalia

Voornaam: Adam.
Roepnaam: Appie.
Geboren: 4 januari 1936 in Hoorn.
Overleden: 27 september 2021 in Heusden-Zolder (België).
Zoon van: Cornelis van Wees en Maria Geertruida Balthezarine Kaldenbach.

Opleiding:
- lagere school, 1942-1948.
- mulo, 1948-1952.

Levensloop

Appie van Wees werd op 4 januari 1936 in Hoorn geboren. Zijn officiële naam was Adam, maar iedereen noemde hem altijd Appie.

Zijn ouders waren eigenaren van café-restaurant De Posthoorn aan het Breed nr. 27. Appie was het vierde kind, na hem werd nog een zusje geboren. Het gezin woonde boven de zaak. De familie was rooms-katholiek en Appie volgde het lager onderwijs dan ook aan de r.-k. jongensschool aan het Achterom en daarna de r.k. mulo in de stad. Daarna ging hij naar kantoor bij wijnhandel Schermer. Zijn vader had die baan voor hem geregeld. Appie wilde echter liever varen en tekende daarom toen hij zeventien was, een zevenjarig contract bij de marine. Daarbij had hij buiten zijn vader gerekend. Die was woedend over Appies besluit en reisde naar Den Helder om daar persoonlijk mee te delen dat hij niet instemde met het door zijn minderjarige zoon ondertekende contract. Apppie bleef dus aan wal. Wel vervulde hij zijn anderhalfjarige dienstplicht op een mijnenveger bij de marine. Het ruime sop bleef hem trekken en daarom monsterde hij daarna aan als kok op het koopvaardijschip Randfontein. In een havenplaats in Afrika was hij er getuige van dat bedelende straatkinderen werden afgeranseld. Hij nam zich voor, de situatie van zulke kinderen te verbeteren.

Seculiere Internationale Bouworde

In 1962 kreeg Appie in een zeemanskerkje in Antwerpen toevallig een blad in handen van de Seculiere Internationale Bouworde (Sibo). Deze organisatie was in 1947 opgericht door pater Werenfried van Straaten om in het kader van vrede en verzoening tussen volkeren met hulp van jonge vrijwilligers huizen te bouwen in West-Duitsland voor vluchtelingen uit voormalig Duits gebied. Inmiddels bouwden ze ook elders in Europa kerken, scholen en andere kerkelijke gebouwen. Dit sprak Appie erg aan, hij sloot zich bij deze beweging aan en spaarde zijn vakantiedagen op om aan bouwprojecten deel te nemen. Al vrij snel zegde hij het zeemansleven vaarwel om Permanent Lid van deze r-k. organisatie te worden. Om het bouwvak onder de knie te krijgen hielp hij bij de bouw van het Europacentrum, een seminarie in Meerssen (L.). In de jaren die volgden, was hij o.a. betrokken bij bouwprojecten in België: een klein klooster voor Spaanse zusters in Grace-Berleur, een kerk in Neeroeteren en het moederhuis van de Bouworde in Heusden. En daarna maakte hij deel uit van de groep die in Soletun (Noorwegen) een oecumenisch centrum bouwde.

Congo

Eind jaren zestig stuurde de Bouworde Appie naar Mbuyi Mayi, een snel groeiende stad in de provincie Oost-Kasai in Congo, waar de Bouworde al actief was. Hier bouwden ze kerken en scholen voor het bisdom. Hij was erg begaan met de mensen die in nood verkeerden, en hielp hen zoveel hij kon. Al gauw noemde men hem de barmhartige Samaritaan. In 1974 werd hij overgeplaatst naar Kananga, een grote stad in West-Kasai, om daar bouwprojecten te leiden. De bouwbroeders bouwden in het bisdom huizen, werkplaatsen, kerken, scholen en pastorieën. Ook legden ze bruggetjes aan, zodat mensen gemakkelijker met hun goederen naar de markt konden gaan. In Kananga heerste veel armoede door de burgeroorlogen, die waren uitgebroken na de onafhankelijkheidsverklaring van Congo. Daardoor belandden veel kinderen op straat. Een groep van zo’n twintig straatkinderen die door de plaatselijke bevolking van de markt verdreven werd, kraakte een leegstaand pand. De buren wilden de jongens wegjagen en bekogelden het pand met stenen, omdat zij bang waren dat de slechte geest van deze kinderen hen zou belagen. Appie had medelijden met de kinderen en hielp ze samen met enkele medebouwbroeders. Hij bedelde zo nodig de maaltijden voor ze bij elkaar. Een oplossing kwam toen een pater hem in 1978 een vijftien kilometer buiten de stad gelegen scoutshuis aanbood, dat leegstond sinds president Mobutu de jeugdbewegingen had afgeschaft. Dit werd het begin van het jongerendorp Kankala, genoemd naar een nabij gelegen riviertje. In 1982 moest Appie Kankala verlaten, omdat de aartsbisschop hem naar een bouwproject in de regio Kabinda stuurde. Zes jaar later keerde hij terug naar Kankala. Meer dan dertig jaar zou hij daar blijven. Hij deed er alles aan om de kinderen een beter leven te bieden. Met zijn bouwbroeders bouwde hij o.a. een eetzaal en een slaapzaal, waarvoor ze de stenen zelf maakten. Samen met een pater legde Appie een aquaduct aan om met behulp van een rad en een pomp water uit de een kilometer verder gelegen rivier naar het jongerendorp te leiden. Daarbij moest een hoogteverschil van 60 meter overbrugd worden. De constructie heeft vele jaren dienst gedaan. De nodige reparaties eraan verrichtte Appie. In zijn verlofperiodes trachtte hij in Nederland en België fondsen te verwerven voor het jongerendorp. In 1992 nam hij nog een andere taak op zich: in samenwerking met de organisatie Oxfam ving hij vluchtelingen op die vanwege de burgeroorlog uit de provincie Katanga gevlucht waren. In 2010 werd Appie tot overste van het Sibo benoemd. Toch ging terug naar Kankala. Na een jaar moest hij echter o.a. vanwege zware malaria gerepatrieerd worden. Vanuit het broederhuis in Heusden bleef Appie geld inzamelen voor Kankala. In 2018 werd hij op de fiets aangereden. Daarna ging het hard achteruit met hem. Hij kon niet meer lopen, zijn geheugen liet hem steeds meer in de steek en hij moest in een woonzorgcentrum in Heusden opgenomen worden. Hier stierf hij op 27 september 2021.

Betekenis

Appie van Wees heeft zich, geïnspireerd door zijn geloof, zijn hele leven voor zijn medemensen in nood ingezet. Hij leefde eenvoudig en gaf wat hij bezat aan hen weg. Zijn levenswerk was het jongerendorp Kankala in Congo. Zijn werk wordt onder Congolese leiding voortgezet. Er verblijven nu ongeveer 125 jongens en 50 meisjes in het dorp. Ze gaan naar school of volgen een opleiding. Daarnaast ondersteunt de instelling financieel ongeveer 290 thuiswonende arme kinderen, zodat ook zij onderwijs kunnen volgen.