Meyndert van Dam (1730-ca. 1812)

Personalia

Geboren: 1730 te Hoorn.
Overleden: ca. 1812 te Hoorn.
Ouders: Dirk Jansz van Dam en Lijsbet Jansz Bierenbroodspot.
Getrouwd: 19 november 1780 te Hoorn met Aagje Rijper uit Purmerend.
Beroep: wiskundige en almanakberekenaar.

Titelpagina van de Almanach voor het jaar 1783 door Meyndert van Dam.

Levensloop

Meyndert van Dam was wiskundige, astronoom en berekenaar van zon-, water- en maanstanden ten behoeve van almanakken. In 1781 werd hij als opvolger van wijlen zijn vader Dirk Jansz van Dam benoemd tot examinator van navigatieofficieren voor de VOC, kamer Hoorn. Hij vervulde deze functie tot de opheffing van de VOC in 1795. Van 1781 tot 1802 zette hij ook het werk van zijn vader voort van berekeningen ten behoeve van almanakken. In oktober 1780 vernieuwde hij het octrooi van wijlen zijn vader voor de exclusieve uitgave van deze berekeningen voor zichzelf en zijn toekomstige erfgenamen voor de standaardperiode van vijftien jaar. Meyndert zou echter de laatste van Dam in dit beroep zijn. De Republiek der Nederlanden werd ontbonden in 1795, en daarmee werd ook het systeem van bescherming van gedrukte uitgaven door middel van octrooien verlaten. Gedurende precies een eeuw had het systeem de positie van de familie verzekerd als de voornaamste leverancier van wiskundige tabellen voor almanakken. Van Eeghen vermeldt bijvoorbeeld dat nog in 1792 drie illegale uitgevers een boete opgelegd kregen van 9000 gulden.

Titelpagina van de Almanach voor het jaar 1792 door Meyndert van Dam.

De laatste almanak met de naam van Meyndert van Dam op de titelpagina verscheen in 1802 (voor het jaar 1803). Over de jaren heeft Meyndert van Dam meer dan tweehonderddertig verschillende almanakken uitgegeven. Naar schatting heeft de Van Nierop-Van Dam dynastie wiskundige tabellen geleverd voor meer dan duizend verschillende almanakken sinds Dirck Rembrantsz van Nierop begon met dit werk in het midden van de zeventiende eeuw. In 1801 kreeg Meyndert van Dam de opdracht om het voormalige belastingkantoor van ontvanger-generaal van het Noorderkwartier in Hoorn te ontmantelen. In 1803 werden zijn vroegere almanakken gedrukt met de vermelding ‘berekend door enige beminnaren der wiskundige weetenschappen’. In 1804 werd Meyndert als de voornaamste berekenaar van almanaktabellen opgevolgd door de Rotterdamse wiskundige en kostschoolhouder Jacob van Gelder (1765-1848).

Zie Familie Van Dam voor de familierelaties.