Kwartaalblad 2023 nr.4   (december)

Schipper Bontekoe, de blik oostwaarts gericht vanaf het Havenhoofd. In deze aflevering een onbekend verhaal  over zijn activiteiten in China.  

Met behulp van onder andere materiaal dat Lieuwe van der Velde, oud-werknemer bij Rijkswaterstaat, ter beschikking stelde aan  Oud Hoorn kon Arnoud Lansdaal  de rijke historie en de werkwijze van dit bedrijf nagaan. De oorsprong ligt in de Franse tijd, als in 1798 het Bureau voor den Waterstaat wordt opgericht. Een halve eeuw later krijgt Hoorn een centrale rol binnen het district Noord-Holland en houdt het bureau daarvoor kantoor aan het Grote Oost. Bij de Zuiderzeewerken speelde het arrondissement Hoorn een belangrijke rol. Bij een reorganisatie in 1984 werd de ‘adviesdienst Hoorn’ opgeheven en kwam er een einde aan 130 jaar Rijkswaterstaat in Hoorn.

Donderdag 27 februari 1958 installeert burgemeester Canneman de Saneringscommissie met als opdracht ‘het ter hand nemen van de sanering van de  binnenstad’. Verloedering en verpaupering moesten worden tegengegaan, maar, aldus Jan Nijdam, “de commissie liet de oren wel erg  hangen naar een bepaalde maatschappelijke bovenlaag.”  Stadsvernieuwing leidde ook in Hoorn tot gentrificatie, waarmee hij bedoelt dat opwaardering van een wijk kapitaalkrachtige bewoners aantrekt en daarmee de lagere sociale klassen uit die wijk verdrijft.

Aansluitend op het vorige verhaal een open brief die tot nadenken stemt en mede daarom is opgenomen als artikel in deze aflevering. Vijftig jaar wonen in het Havenkwartier heeft Adrie Konijn veel stof tot vertellen opgeleverd, vooral over de zijns inziens inconsistenties in diverse herinrichtingsplannen.

In 1975 worden eindelijk de plannen gerealiseerd om één gemeenschappelijke  openbare bibliotheek te realiseren in de Wisselstraat. Na een ingrijpende verbouwing van bestaande oude panden  vinden alle bibliotheekverzamelingen hier een onderdak  en worden van hieruit ook in verschillende stadswijken nevenvestigingen ingericht. Bezuinigingen, verhuisplannen en nieuwe functies voor  de bibliotheek blijven de gemoederen bezighouden, maar desondanks heeft de bibliotheek zich een steeds belangrijkere plaats verworven binnen onze stad en heeft de regering bovendien de subsidiekraan onlangs opengedraaid, zodat er ruimte is gekomen voor meer dienstverlening.

In het Journaal van schipper Bontekoe (in 1647 door de Hoornse uitgever Jan Janszoon Deutel op de markt gebracht) is een verhaal opgenomen over zijn reis naar de kust van China in opdracht van zijn stadgenoot Jan Pieterszoon Coen. Deze wilde de Portugezen verdrijven uit Macau om zo het handelsimperium van de Hollanders (VOC) uit te breiden naar China en Japan. Uiteindelijk liep deze expeditie uit op een volledige mislukking. Veel mensen waren gesneuveld of vermoord, voordat de ‘rode barbaren’ (zoals de Chinezen hen noemden) waren verdreven.

Bij de presentatie van het boek over de Hoornse architect Bleijs in de Koepelkerk op 25 augustus jl. hield Kees Veeken een inleiding over de bouwers van genoemde kerk. De integrale tekst van zijn verhaal over de uit Zwaag afkomstige en later in Wognum wonende aannemers, de gebroeders Johannes en Dirk Tool,  is hier opgenomen.  Later zijn zij ook nog betrokken bij andere bouwactiviteiten in Hoorn, onder andere in het havenkwartier bij de aanleg van de Jan Haringsteeg.

Restauratiewerkzaamheden hebben de gevel van het pand Kerkstraat 7 weer in de oude staat teruggebracht. In 1888 werd de voorgevel vernieuwd door Albertus Kleintjes, die een fotozaak  bezat en met een natuurstenen fries extra aandacht wilde trekken. Tussen 1888 en 1913 was hij actief in Hoorn, daarna vertrok hij naar Amsterdam. In 1927 vestigde Tiemon Visser zich als fotograaf vanuit Alkmaar in dit pand, dat later in handen kwam van zijn zoon. In 1961  stopte de fotozaak en werd het fries overgeschilderd door een latere eigenaar.

Vanaf 1967 kende het Hoorns Passage Bureau een grote bekendheid als aanbieder van spectaculaire reizen, vaak gecombineerd met verblijfsmogelijkheden en excursies. Theo Peerdeman was de drijvende kracht, die geen problemen zag  maar naar oplossingen zocht. Vanaf het kantoor aan de Veemarkt in Hoorn werden zon- en skivakanties aangeboden en werden vele supporters van schaats- en voetbalploegen blij gemaakt met ‘reizen op maat’. Na zijn pensionering nam Kras Reizen de zaak over.   Verder brengt dit nummer nog een aantal korte, informatieve artikelen: De omgevingswet (Lansdaal A., pg. 38-39), uitleg over een wet die allerlei oude wetten rond bouw- en verbouw met ingang van volgend jaar gaat vervangen. Onderzoek naar de Nassau-portretten (Vleerlaag, M., pg. 40-1), de bijdrage van het WFM. Lezingen winterprogramma... lees verder >>