Vereniging Oud Hoorn - Actualiteit

Hoorn is een bevoorrechte stad. Of om preciezer te zijn,degenen die geinteresseerd zijn in de geschiedenis van Hoorn zijn bevoorrecht,want er is een nieuw, prachtig, boek verschenen dat grotendeels gaat over de geschiedenis van katholiek Hoorn. Vrijdag 26 september wordt het eerste exemplaar overhandigd tijdens een bijeenkomst in het Westfries Archief. Jos Leenders zelf doet hier zelf een woordje, maar ook prof. Hans Blom, oud-directeur van het NIOD

Jos M.M. Leenders, ‘Zijn dit nu handelwijzen van een herder…!’ Hollands katholicisme 1840-1920.

Dat Hoorn in dit boek een hoofdrol vervult, heeft alles te maken met de rijke bronnen die katholiek Hoorn heeft nagelaten. Er valt in Nederland nauwelijks een plaats te vinden, zo rijk aan katholieke sporen. Het Hoornse archief bevat veel meer dan duizend inventarisnummers, andere parochiearchieven komen niet verder dan honderd à tweehonderd nummers.

Hoe komt dat? Waarschijnlijk hebben de successieve pastoors van Hoorn beter dan hun collega’s elders beseft dat datgene wat geen praktische waarde meer had: brieven,lijsten, aantekeningen van vergaderingen, soms zelfs het klad van een preek, een waarde had die zijzelf nog niet konden bevroeden, een historische waarde. Historisch besef was in de negentiende eeuw nog allesbehalve gewoon, maar in Hoorn bestond het. Niet voor niets was een Hoornse kapelaan, L.A. Roozen, bestuurslid van de vereniging Oud Hoorn.

Wat valt in het uitermate rijke, nieuwe, boek te vinden?

Dat wat in andere historische werken tot voor kort ontbrak, het antwoord op de vraag: wat en hoe de mensen van vroeger dachten en voelden, de geschiedenis van hun mentaliteit.

‘Zijn dit nu handelwijzen van een herder…!’ maakt tot in detail begrijpelijk wat wij nog maar nauwelijks begrijpen: waarom tot zo’n vijftig jaar geleden de kerken propvol zaten en nu niet meer.

Wij begrijpen niet meer dat de mensen toen aan kerk en sacramenten en aan de clerus een houvast hadden als aan een onwrikbaar baken, hoe woest de levenszee ook. De zielzorg stond als een huis, gefundeerd als ze was op zonde als enige verklaring van het menselijk tekort. Het lichaam werd kort gehouden, er werd een strenge God aanbeden, er was veel angst voor doodzonde en hel, maar er was ook steeds weer de bevrijding door de biecht en op het einde dankzij de Laatste Sacramenten. Achteraf vinden wij dit geloof misschien simplistisch, beklemmend en schraal. Maar wat wij achteraf vinden, telt niet, het gaat om de beleving toen; om de redenen die de mensen toen hadden om te denken en te voelen als zij deden.

Hoorn, oud Hoorn, verdient een pluim omdat het de bronnen die deze oude mentaliteit, die toch nog van zo betrekkelijk kort geleden is, maar die wij nog nauwelijks kunnen volgen, zo zorgvuldig heeft bewaard. Het boek van Jos Leenders is in zekere zin de bekroning van die Hoornse ‘bewaarzucht’.

Jos M.M.Leenders, 'Zijn dit nu handelwijzen van een herder...!' Hollands katholicisme 1840-1920. 1056 blz., gebonden, geïllustreerd. ISBN 978 90 5625 2519, winkelprijs45 euro. Valkhof Pers. Postbus 1391 BJ Nijmegen, tel. 024-3607250, info@valkhofpers.nl

N.B.: Dit boek is (nog) niet beschikbaar in de winkel van Oud Hoorn, wel in de gewone boekhandel