Kwartaalblad 2013 nr.2   (juni)

In de eerste jaren na de bevrijding deed de Krententuin dienst als interneringskamp voor NSB’ers en andere collaborateurs. Vele honderden gevangenen werden er ondergebracht, aanvankelijk onder kommervolle omstandigheden. Het complex, dat lange tijd had leeggestaan, was daar op dat moment niet op ingesteld. Ook moest het bewakingspersoneel, dat veelal werd gezocht onder oud-verzetsmensen en ex-militairen, nog worden aangesteld. Eén van de toenmalige gevangenen was een ex-Waffen-SS-er die gedurende zijn gevangenschap een aantal aquarellen maakte binnen de muren van de Krententuin.
Naast de tekeningen doet de ex-gedetineerde zijn verhaal over het verblijf in de Krententuin en strafkampen elders in het land. Zijn internering eindigde in december 1948 toen hij vervroegd werd vrijgelaten uit jeugdhuis Rousseau aan de Van Eeghenstraat in Amsterdam. De tekenaar blijft anoniem maar zijn naam is bij de redactie bekend.

Op 1 juli 1863 schafte Nederland de slavernij af in Suriname en op de Nederlandse Antillen. Tienduizenden mensen werden in vrijheid gesteld. Zij waren verplicht nog tien jaar lang op de plantages te blijven werken tegen een geringe vergoeding. En dat terwijl hun vroegere eigenaren van regeringswege een royale schadeloosstelling ontvingen van 300 gulden per slaaf.
De 160-jarige afschaffing van de slavernij wordt dit jaar op diverse momenten herdacht. Voor veel Nederlanders is dit deel van onze geschiedenis onlosmakelijk verbonden met hun identiteit.
Ook West-Friesland heeft met het slavernijverleden te maken. Hoorn was immers de vestigingsplaats van de Kamer van de West-Indische Compagnie (WIC) in het Noorderkwartier. In een uitvoerig artikel beschrijft Jan de Bruin de lotgevallen van de twee West-Friese slaven uit de achttiende eeuw, de één van Afrikaanse en de ander van Indonesische afkomst. De laatste is de voorouder van de West-Friese familie Valentijn.

Na zeven jaar noeste arbeid op de zolder van het majestueuze woonhuis van tandarts Habes aan de Gouw, werd de Maquette Hoorn 1650 eind mei 1987 gepresenteerd. Hoorn had zich voor die dag in kleding uit een ver verleden gestoken. Een lange stoet van middeleeuwers en gouden-eeuwers trok onder groot bekijks door de stad, over de Roode Steen naar de Noorderkerk, waar tegen de muur en passant nog een heks werd verbrand. Door haar schuld waren Hoornse schepen op zee vergaan. Muziek uit voorbije eeuwen weerklonk op straat en in de kerk. Daar, in het oudste monument van onze stad, liet Jack Buiten, de man bij wie het allemaal begon, weten de dag van zijn leven te beleven. Buiten, ontwerper en bouwer van de maquette, op basis van de beroemde kaart van de Amsterdamse cartograaf Joan Blaeu uit 1649, werd daarbij geholpen door vele vrijwilligers. Slechts zes jaar mocht... lees verder >>

Op vrijdagmiddag 19 april 2013 wed in de recreatiezaal van het Sint Pietershof aan het Dal het door Marit Veerman-Boon en Piet Boon geschreven boek “Doctor Theodorus Velius, Hoorns geneesheer, regent en chroniqueur” gepresenteerd. Voor deze gelegenheid schreef Hoorns stadsdichter Hedwig Baartman het gedicht Doe niet zomaar iets, een acrostichon op de beginletters van Velius’ lijfspreuk Ne quid temere (niets zonder overleg). Jacques van Es, voorzitter van de Publicatiestichting Bas Baltus kreeg vervolgens de gelegenheid om de eerste exemplaren van het boek uit te reiken. Hij deed dat aan twee speciale gasten, nazaten van Theodorus Velius. Aan de jongste, in Hoorn geboren, nazaat Merel Visser, negen jaar oud, en aan Peter Westenberg, die toevallig ook wethouder cultuur en monumentenzorg in Hoorn is.
Eén van de auteurs van het boek, Piet Boon, hield een toespraak waarin hij aangaf wat hem er toe bracht om zich in Velius te verdiepen. Deze uiteenzetting is in het geheel opgenomen in het kwartaalblad.

Dit drieluik, het Hoornse Gerechtigheidspaneel, is afkomstig uit de Schepenzaal (rechtszaal) van het oude stadhuis op de Roode Steen. Bij de sloop van het oude stadhuis en de verhuizing van het gemeentebestuur naar de Statenpoort aan de Nieuwstraat (1796) verhuisde het drieluik mee. Het paneel hing achter de rechter en men kon hierop de uitgangspunten van de rechtspraak zien. Toen in 1876 het Westfries Museum opgericht werd, kreeg het drieluik een plaats in het museum.
Ronald de Jager heeft het Gerechtigheidspaneel de afgelopen maanden ingrijpend gerestaureerd. In de loop der eeuwen is vaak weinig deskundig met het bijzondere triptiek omgesprongen. Onder andere door krimp van de panelen was verf los komen te zitten en sprake van blaasvorming. Vroegere restauraties waren niet altijd even deskundig uitgevoerd. Oude retouches bleken verkleurd,... lees verder >>

De Tweede Wereldoorlog roept nog altijd herinneringen en emoties op. Een voorbeeld daarvan lezen we in Kwartaalblad 2010/2 waarin een inwoonster van Hoorn vertelt over haar leraar: “meneer Van Albada”. Ze kwam hem op een zonnige dag in de vakantietijd van 1942 op straat tegen. Hij was bepakt met een zware rugzak op weg naar het station. Hij zei haar gedag en dat was het laatste wat ze ooit van hem heeft gezien. Na de oorlog hoorde ze over de Jodenvervolging en vermoedde achteraf dat haar leraar mogelijk ook slachtoffer van de nazi’s was geworden. Van Albeda was echter niet Joods en hij is pas in 1972 overleden.
Het was Antonie Pannekoek (1673-1960) die een grote rol heeft gespeld in het leven van Gale Bruno Albada. Ook hij is docent geweest aan de Hoornse Rijks-HBS en wel in de vakken wiskunde, werktuigkunde en kosmografie. Dat was van augustus 1915 tot juni 1917. Daarvóór gaf hij les aan de HBS in Helmond en daarna aan het Gooisch Lyceum in Bussum. Peter Tack beschrijft in een uitvoerig artikel het leven en werk van de onderzoekers.

Vereninging Oud Hoorn levert eens per vier weken een column voor “Hoorn deze week” over de geschiedenis van onze stad, monumentale gebouwen, of anderszins over onderwerpen die daaraan raken. Onlangs stipte Dave Bijvoet, een van de andere columnisten, de bijzondere reis aan van de Amsterdamse Koopman Lemaire en de Hoornse schipper Willem Cornelis Schouten. De reis van de zeevaarders had als doel om via een alternatieve route het monopolie van de VOC te omzeilen en Australië: het onbekende Zuidland te ontdekken. Bij een explosie werd het schip de Hoorn verwoest en ging ten onder. Met het overgebleven schip de Eendracht zetten Schouten en Lemaire en de andere overlevenden de reis voort. Hun avontuurlijke tocht bracht hen op 19 mei 1616 naar een aantal voor hen onbekende eilanden. Bij hun vertrek noemde Schouten deze eilanden de Hoorneilanden. Er was een dertigtal zeelieden achtergebleven op de paradijselijke eilanden. Hoe dit alles vervolgens verging wordt beschreven door Egbert Ottens.

Jaarverslag 2012
Mini-Europe in Brussel gaat verdwijnen

Overige rubriekenBestuursmededelingen
Lezers schrijven
Stadsbeeld, restauraties, wijzigingen en verval
Het documentatiecentrum van Oud Hoorn
Hoe Hoorn veranderde